Standaarddiensten bij de gemeente Haarlem lopen vaak prima. Paspoortje halen, rijbewijs verlengen. Goed bereikbare ambtenaren, die je vlot en begripvol helpen. Maar dan heb je een keer wat bijzonders aan de hand waarbij je een dienst nodig hebt van een van de tweedelijns ambtelijke afdelingen, vaak iets met ruimtelijke ordening of vastgoed. Omgevingsvergunningen met bijzonderheden, projectontwikkeling bij je in de buurt, je wil stukken inzien maar krijgt ze niet… Het contact loopt niet helemaal lekker.  Afspraken worden niet nagekomen, oneigenlijke argumenten,  om antwoorden wordt heen gedraaid, smoesjes verzonnen, enzovoort… Je denkt; hier klopt iets niet.

Wat doe je dan? De meeste burgers taaien dan na een poging of twee drie af. Ze denken; zak er maar in. Ik ga hier niet maanden tijd in steken. Hoe gelijk ze ook hebben. De ambtenaar in kwestie rekent hier op de burger in kwestie beloont hem of haar in zijn tactiek.

Een enkeling laat het er niet bij zitten. Heb jij principes, ga jij op je strepen staan… Je staat in je recht, maar daar sta je dan met een slecht werkend wapen, de Wet op Openbaarheid van Bestuur, op te kijken tegen de hoge torens van de vestingswerken van de overheidsinstellingen. Wat te doen?

• Melden bij de ambtelijke organisatie van de gemeente zelf levert vaak niets op. Als je al een reactie krijgt, getuigt de beantwoording meestal van weinig respect, al dan niet gespeelde domheid of stuitende arrogantie.
• Een brief dan naar het college van B&W?  Dat kan. Voor vlot trekken inhoudelijke zaak waarbij je vastloopt op onwillige ambtenaren, is dat helemaal niet zo’n slecht idee.  Maar verwacht niet dat ze iets aan integriteitskwesties gaan doen. Ze houden geen ambtenaar meer over.
• Een klacht indienen? Als uw eerdere brief al niet als klacht was aangemerkt, kunt u een officiële klacht indienen. Deze wordt volgens vaste regels afgehandeld. Vaak voor de vorm voorzien van een excuus van een klachtencoördinator. Maar verder gebeurt er niets.
• Na een klacht, kun je wel naar de nationale ombudsman. Deze probeert dan een oplossing te vinden voor een probleem of kan de zaak verder onderzoeken. Dat doet de nationale ombudsman eigenlijk alleen bij eenvoudige, grote zaken. Is de zaak te complex of kleinschalig, dan laat ook de nationale ombudsman je in de kou staan.
• Aandacht vragen voor de issue van de gemeenteraad? Dat kan. Zeker het gaat om zaken van algemeen stadsbelang. Wees er wel op bedacht; coalitiepartijen hebben een natuurlijke neiging om de posities van hun bestuurders te beschermen. En niet elk raadslid heeft evenveel binding met een bepaald onderwerp.
• Een melding maken indienen bij een van de landelijke meldpunten? Helaas; het meldpunt dat de overheid heeft ingesteld is er voor klokkenluiders uit de ambtelijke organisatie zelf? Een tamelijk nutteloos meldpunt overigens. Divers onderzoek wijst ook uit; ambtenaren verlinken hun hun collega’s niet.
• Een melding kan u ook maken bij de rijksrecherche. Ze zeggen dat ze niet zonder je hulp kunnen, maar onderzoek opstarten kunnen ze ook niet op eigen initiatief. Ze danken u voor de informatie, maar vinden u lastig als u ze vraagt wat ze gaan doen. U wordt verwezen naar politie of openbaar ministerie.
• Dus moet je aangifte gaan doen bij de politie. Dat kan in dit geval nog niet elektronisch en dan moet het toch ook wel gaan om echte strafrechtelijke overtredingen. Een politieagent zal hoe dan ook verhaal aanhoren, met een leidinggevende bespreken en u adviseren uw tijd niet te verdoen met verdere aangifte. U heeft recht op aangifte doen, dat zegt oom agent niet en vindt hij eigenlijk ook niet, maar als u per se een seponering wil…
• Bij strafrechtelijke feiten kun je dan nog een brief sturen naar de Hoofd Officier van Justitie. Verwacht daar niet te veel van. Ze hebben het druk en uw zaak zal waarschijnlijk qua prioriteitstelling al gelijk op het randje van de prullenbak balanceren. Als er al een reactie volgt, is uw zaak waarschijnlijk al verjaard.
• Helpt de pers zoeken? Lokale pers vindt eenvoudige verhalen en kleine opstootjes wel aardig. Maar het moet wel makkelijk te begrijpen zijn. Wordt het wat ingewikkelder of ernstiger, dan wordt de pers kopschuw.  De gemeente is natuurlijk ook een belangrijke informatiebron; de pers wil niet graag het gemeentebestuur tegen ze in het harnas jagen. Nieuwe initiatieven waarbij de burger online kan melden staan vaak onder curatele van de grote dagbladen in hun “persgroep”.   Landelijke pers is vaak weer niet geïnteresseerd in te lokale geluiden.
• Wat wel nog te overwegen valt zijn de TV-programma’s zoals Dat kan niet waar zijn en De Rijdende Rechter. Ze kunnen een impact hebben, als de zaak zich er voor leent. Vaak is dat niet zo en uitkomsten zijn naast blamerend vaak niet bindend.
• Ten laatste kan men proberen lotgenoten te vinden en de krachten te verenigen in de hoop meer impact te krijgen.  Als Haarlems Zwartboek daarbij kan helpen, dan is zij in een doel geslaagd. Laat u horen.
• Of desnoods kan men dan zelf tot name and shame over gaan. Dit is last resort. Als echt niets heeft geholpen en integriteitsschendingen feiten te constateren zijn.  En altijd met de intentie dat schaamte bij de gemeente gaat leiden tot eerlijkere en transparantere behandeling van de burgers van Haarlem.

En daarom is deze site er.